“Drag is art, and art is subjective.” – Boulet Brothers
Η τέχνη του drag, ειδικά τα τελευταία χρόνια, απευθύνεται σε όλους και σε όλα, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Το drag είναι η μορφή τέχνης στην οποία το άτομο εξερευνεί και παίζει με το φύλο του, μέσω του makeup, της ενδυμασίας, και της παράστασης, τα οποία λειτουργούν ως εργαλεία, με σκοπό την δήλωση και έκφραση κοινωνικών ή και πολιτικών θεματολογιών. Το drag έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστο και mainstream τα τελευταία χρόνια από την τηλεόραση και μέσω του διαγωνισμού RuPaul’s Drag Race στον οποίο διαγωνίζονται κυρίως γκει άντρες. Στον διαγωνισμό αυτό, μπορούμε να διακρίνουμε κάποια στοιχεία που δανείζονται από τα drag balls, όπως τα runways και τις ενδυμασίες που διαλέγουν να φορέσουν και να παρουσιάσουν οι διαγωνιζόμενες drag queens. Το RuPaul’s Drag Race είναι όμως μόνο ένα κομμάτι από το φάσμα του drag, καθώς δεν γίνεται η απαραίτητη εκπροσώπηση από άλλα είδη drag, όπως από τις hyper queens ή τους drag kings.
Drag performer ή καλλιτέχν@ του drag ονομάζεται το άτομο το οποίο παρουσιάζεται ως μια υπερβολική ή υπερτονισμένη εκδοχή ενός φύλου. Η παρουσίαση αυτή γίνεται με υπερβολικό ή και ιδιαίτερο μεικαπ, ενδυμασίες, ακόμα και με την στάση και γλώσσα του σώματος. Στα ντραγκ σόου συνηθως γίνονται λιπσινκ σόου αλλά μπορεί να επεκταθούν και αναλόγως το ταλέντο του κάθε καλλιτέχνη. Σε αυτά τα σόου συμμετέχουν ομάδες ντραγκ καλλιτεχνών, ντουέτα ή και μεμμονωμένοι καλλιτέχνες και λαμβάνουν χώρα σε μπαρ ή άλλους χώρους διασκέδασης.
Μέσα από τον τρόπο που επιλέγει να εμφανιστεί, να ντυθεί, και να εκφραστεί ο καλλιτεχνης, επιλέγει να διασκεδάσει αλλά και κάποιες φορές να ενημερώσει το κοινό. Τα drag show ή drag balls είναι πλατφόρμες αυτών των καλλιτεχνών με σκοπό να εφαρμόσουν το κοινωνικά ή και πολιτικά μηνύματα που θέλουν να περάσουν μέσω των παραστάσεών τους.
Hyper queens ονομάζονται πλέον οι γυναίκες, ή τα μη δυαδικά άτομα στα οποία αποδόθηκε το γυναικείο φύλο κατά τη γέννηση, που ασχολούνται με την τέχνη του drag (ενώ παλιότερα ονομάζονταν faux queens ή bio queens, τα οποία θεωρούνται πλέον μειωτικά και προβληματικά σαν όροι) και παρουσιάζουν μια τονισμένη θηλυκότητα ως περσόνα τους, ενώ drag kings είναι οι performers, ανεξαρτήτως φύλου, οι οποίοι παρουσιάζουν μια τονισμένη αρρενωπότητα ως περσόνα χρησιμοποιώντας το drag.
Το drag είναι μια μορφή τέχνης με την οποία ο καλλιτέχνης μπορεί να περάσει κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα. Το drag, εκτός από μια μορφή τέχνης, είναι και ενας τρόπος ελεύθερης έκφρασης προσωπικότητας και φύλου.
Από το ξεκίνημά του ως αργκό του θεάτρου μέχρι την ποπ κουλτούρα του σήμερα, το «drag» έχει γίνει ένας διάσημος όρος, διατηρώντας παράλληλα την δύναμη του, ενώ η λέξη εξελίσσεται ακόμα και σήμερα.
Σύμφωνα με το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης, η λέξη "drag" υπήρχε τουλάχιστον από το 1388, αλλά μόλις τον 19ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε για να υποδηλώσει την παράσταση με εντυπωσιακά ρούχα ή το να υποδύεσαι μια περσόνα. Το 1870, η εφημερίδα Reynolds στο Ηνωμένο Βασίλειο τύπωσε τη λέξη που κάμπτει το φύλο για να κάνει αναφορά σε μια πρόσκληση σε πάρτι. «Θα έρθουμε με drag, που σημαίνει άνδρες που φορούν γυναικείες στολές», έγραφε η εφημερίδα. (them, 2018)
Το Drag έχει βαθιές ρίζες στη δυτική κουλτούρα, ειδικά στο θέατρο, όταν οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να παίζουν στη σκηνή, ώστε οι άνδρες να παίζουν γυναικείους ρόλους. Οι καλλιτέχνες Drag εμφανίστηκαν ήδη από την αρχαία Ελλάδα και συνεχίστηκαν στους χρόνους του Σαίξπηρ. Τον δέκατο ένατο αιώνα, οι γυναίκες μιμητές άρχισαν να χρησιμοποιούν το μέσο ως παραστατική τέχνη, ειδικά σε παραστάσεις βαρδιόβιλ. Στη δεκαετία του 1880, η πρώτη drag queen, ο William Dorsey Swann, φιλοξένησε drag balls στο σπίτι του. Στις αρχές του εικοστού αιώνα, το drag ήταν συνδεδεμένο με την κοινότητα LGBTQ+ —μια κοινότητα που ήταν περιθωριοποιημένη στις Ηνωμένες Πολιτείες— και δεν ήταν πλέον μέρος της δημοφιλής mainstream ψυχαγωγίας. Αντίθετα, οι παραστάσεις έγιναν μια σημαντική πτυχή της νυχτερινής ζωής της πόλης, ειδικά στο Σαν Φρανσίσκο, το Λος Άντζελες και τη Νέα Υόρκη. (MasterClass 2020)
Μέχρι τη δεκαετία του 1920, ο όρος «drag» χρησιμοποιήθηκε από τους ομοφυλόφιλους. Μια θεωρία είναι ότι μπήκε στην κοινότητα από την Polari, μια μυστική γλώσσα που γεννήθηκε από την ποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας στην Αγγλία που βασιζόταν στην αργκό του θεάτρου.
Μέχρι το 1927, το «drag» ήταν ξεκάθαρα συνδεδεμένο με την LGBTQ+ κοινότητα. Το Εγχειρίδιο Ψυχιατρικής του A.J. Rosanoff το 1927 όρισε το drag ως «μια στολή γυναικείου φορέματος που φοριέται από έναν ομοφυλόφιλο» ή ως ένα πραγματικό γεγονός, «μια κοινωνική συγκέντρωση ομοφυλόφιλων στην οποία μερικοί είναι με γυναικεία ενδυμασία».
Το παιχνίδι με το φύλο και τις παραστάσεις δεν προοριζόταν μόνο για τους άνδρες, φυσικά. Ακρετά σύντομα, γυναίκες εμφανίζονταν ως άντρες μιμητές. Λίγο αργότερα, η Αναγέννηση του Χάρλεμ γιόρτασε καλλιτέχνες όπως η Gladys Bentley, η οποία φορούσε καπέλο και κοστούμι. (Στην πραγματικότητα, είναι πιθανό ότι ο πρώτος "drag king" εμφανίστηκε εκείνη τη στιγμή.)
Ο κίνδυνος και ο διαχωρισμός των μπαρ στη δεκαετία του 1920 άνοιξε το δρόμο για τα drag balls. Το πρώτο drag ball χρονολογείται από το 1867, όταν άνδρες και γυναίκες στο Hamilton Lodge στο Χάρλεμ ντύθηκαν και διαγωνίστηκαν για τα βραβεία για το καλύτερο φόρεμα ή καλύτερη γυναικεία μορφή. Η παράδοση του drag ball πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του '20 — μείον το voguing που βλέπουμε σήμερα. Ήταν συχνά πάρτι σε σπίτια όπου μαζεύονταν μαύρα queer άτομα.
Μέχρι το 1932, ο όρος ήταν άξιος τίτλου. Ένα άρθρο από την αφροαμερικανική εφημερίδα με τίτλο «Queer Sex Busy Planning Drags» περιέγραφε ένα «drag» στο οποίο συμμετείχαν 300 άτομα — μερικοί με «τρέλα για ξανθές περούκες» — και σχέδια για την διοργάνωση επερχόμενων drags. Οι συμμετέχοντες αποκαλούνταν «μέλη του τρίτου φύλου», ένας όρος που περιέγραφε άτομα που ελκύονταν από το ίδιο φύλο τα οποία ήταν αρρενωπές γυναίκες ή θηλυκοί άνδρες.
Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, υπήρχε ένας διχασμός μεταξύ των queer λευκών ανδρών: Ήσουν είτε ένας αρρενωπός τύπος που έκανε blend in μέσα στην κοινωνία, είτε ήσουν μια «νεράιδα» — θηλυκός και ντυμένος με drag.
Στα μπαρ, το μισό πλήθος φορούσε drag για να παρακάμψει τους νόμους που απαγόρευαν στα μέλη του ίδιου φύλου να χορεύουν μαζί. (Φυσικά, υπήρχαν επίσης νόμοι που ποινικοποιούσαν τη χρήση ειδών ένδυσης από το άλλο φύλο.)
Στη δεκαετία του 1950, οι drag queens άρχισαν να κάνουν παραστάσεις σε μπαρ και χώρους που εξυπηρετούσαν ειδικά τους ομοφυλόφιλους, όπως η Μαύρη Γάτα στο Σαν Φρανσίσκο.
Και, καθώς άρχισαν να εμφανίζονται περισσότερα γκέι μπαρ, το drag εδραιώθηκε ως γκέι μορφή τέχνης — όχι μόνο στρέιτ άντρες που υποδύονται τις γυναίκες για χάρη της κωμωδίας.
Η άνοδος του ανδρισμού στη γκέι κουλτούρα της δεκαετίας του 1970 μείωσε τη δημοτικότητα των drag queens, αλλά το drag βρήκε το δρόμο του στην ποπ κουλτούρα. Στην ταινία του John Waters το 1972 Pink Flamingos, η Divine σκανδάλισε το κοινό με τον βρόμικο χαρακτήρα της και έγινε σύμβολο στην πορεία. Εν τω μεταξύ, ο τραγουδιστής της ντίσκο Sylvester τραγούδησε επιτυχίες όπως το "You Make Me Feel (Mighty Real)" με διεθνή αναγνώριση.
Στη δεκαετία του 1980, το «drag» σήμαινε να προσπαθείς να μοιάσεις όσο το δυνατόν περισσότερο σε γυναίκα. Ήταν μια εποχή αιχμής για balls με κατηγορίες, όπως "butch queen first time in drag at a ball" και "high fashion βραδινά ρούχα" που βλέπουμε στο Paris Is Burning. To ετήσιο φεστιβάλ Wigstock, που ξεκίνησε το 1984, ήταν η αιτία να ξεχυθεί η κουλτούρα των balls στους δρόμους. Ενώ το drag είχε εισέλθει στην ποπ κουλτούρα, το ντοκιμαντέρ του 1990 σόκαρε το κοινό — και έκανε το drag πιο ορατό.
Λίγο αργότερα, η Washington Post έγραψε το τιμητικό: «Η αγαπημένη drag queen της Αμερικής». Το 1993, ο RuPaul πήγε από την ακατέργαστη σκηνή του East Village της Νέας Υόρκης στη σκηνή του March στην Ουάσιγκτον για να ερμηνεύσει το επιτυχημένο τραγούδι του "Supermodel".
«Οι άνθρωποι με ρωτούν συνέχεια πού βλέπω τον εαυτό μου σε 10 χρόνια. Βλέπω τον εαυτό μου στον Λευκό Οίκο, μωρό μου».
Η λέξη συνέχισε να γίνεται πιο δημοφιλής από εκεί.
Το 1994 έκανε την εμφάνισή της η επιτυχημένη ταινία The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert και αυτή η στιγμή δεν ήταν μόνο για τις «βασίλισσες».
Οι Drag kings κατόρθωσαν να γίνουν πιο γνωστοί τη δεκαετία του 1990, με καλλιτέχνες όπως ο Murray Hill, βιβλία αφιερωμένα στην ερμηνεία της αρρενωπότητας και ακόμη και το πρώτο International Drag King Extravaganza το 1999.
Καθώς η ορατότητα αυξανόταν, η δεκαετία του '90 άνοιξε τον δρόμο για περισσότερες διακρίσεις μεταξύ drag και άλλων ταυτοτήτων στο φάσμα LGBTQ+. Συγκεκριμένα, προέκυψε μια διάκριση μεταξύ των drag queens και της τρανς κοινότητας. Το κοινό άρχισε να συνειδητοποιεί τη διαφορά μεταξύ του να είσαι τρανς, γκέι και να κάνεις drag.
Η δεκαετία του 2000 άνοιξε τον δρόμο για να διευρυνθεί ο ορισμός του «drag» από το κλισέ της εμμονής με ό,τι αφορά το «realness» (να μοιάζει μια drag queen όσο το δυνατόν περισσότερο σε μια γυναίκα) σε μια πιο εκτεταμένη μορφή τέχνης για γκέι άνδρες, τρανς γυναίκες και άντρες, queer γυναίκες και non-binary άτομα.
Το 2009, η εκπομπή RuPaul's Drag Race έκανε πρεμιέρα στο Logo TV, έναν διαγωνισμό ριάλιτι για την αναζήτηση του "America's next drag superstar". Κατά τη διάρκεια δέκα ολόκληρων σεζόν - και spin off εκπομπών - η σειρά εισήγαγε το drag σε μια νέα γενιά και εκατομμύρια θεατές και έφερε πραγματικά το drag στο mainstream. Η εκπομπή είχε ακόμη και τους New York Times να αναρωτηθούν: "Είναι αυτή η Χρυσή Εποχή του Drag;"
Με βάση την επιτυχία του σόου, το πρώτο RuPaul's DragCon έλαβε χώρα στο Λος Άντζελες το 2015. Τώρα, το μεγαλύτερο συνέδριο drag στον κόσμο, είναι ένα μέρος για «βασίλισσες» και queer άτομα για να γιορτάσουν ό,τι αφορά την τέχνη, τον πολιτισμό και το drag.
Σήμερα, το «drag» μπορεί να περιλαμβάνει το ντύσιμο, το υπερβολικό μακιγιάζ, τη διασταύρωση των φύλων ή την ύπαρξη μιας περσόνας ή φανταστικού χαρακτήρα. Αλλά θα έχει πάντα τις ρίζες του στην queer κουλτούρα.
Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι η λέξη «drag» ήταν κάτι λιγότερο από αξιοσημείωτη, γιατί ας το παραδεχτούμε: Το Drag είναι θαυμάσιο. (them, 2018)
